Franse Politiek #59: Casino Royale

L'heure est grave, de tijden zijn ernstig. Zo ernstig zelfs dat de ontbinding van de Assemblée deze nieuwsbrief doet herleven in een extra lange editie. Welkom terug!

De uitslagen van de Europese verkiezingen waren nog niet eens bekend en de ontbinding van de Assemblée, het Franse equivalent van de Tweede Kamer was al een feit. Met één pennenstreek voegde Emmanuel Macron 577 namen toe aan het groeiend leger werklozen van het land. Het besluit sloeg in als een bom, niet alleen in eigen land. Op 30 juni en 7 juli aanstaande mogen de Fransen hun volksvertegenwoordigers kiezen, na een campagne die vandaag van start gaat en slechts twaalf dagen zal duren. De gevolgen voor Frankrijk en voor Europa zullen groot zijn.

---

🎰 Grote gok

Macrons gedroomde verkiezingsposter

Met onderstaande video opende Macron zondagavond het casino. Hij speelt va-banque. Zijn gezicht stond ernstig en zag er vele jaren ouder uit dan de jongeling die in mei 2017 de wereld verbaasde met zijn overwinning bij de presidentsverkiezing. Macron heeft nog maar weinig weg van de jongeling die zeven jaar geleden het Europese podium bestormde.

🤷🏽‍♂️ Pourquoi ?!

De grote vraag van de afgelopen week is natuurlijk “waarom?!”. Vanwaar deze gok van Emmanuel Macron? Het is aanneembaar dat dit scenario niet al voor de verkiezingen bedacht was. Le Monde heeft een mooie reconstructie (betaalmuur) van hoe het Elysée in het diepste geheim deze zet van de President voorbereidde. Oud-journalist en Macronfluisteraar Bruno Roger-Petit vervulde een sleutelrol. Toen de eerste uitslagen zondag 9 juni binnenkwamen, waren die nog slechter dan Macron vreesde, ook al zaten de peilingen al maanden in de goede richting.

🗳️ Peiling

In de peiling van Opinionway-Les Echos-Radio Classique van afgelopen vrijdag staat RN, Reconquête en LR comfortabel bovenaan: 43 procent van de kiezers zou zondag 30 juni op een van die uiterst rechtse partijen stemmen. Tweede wordt het linkse blok met een kwart. Macrons formatie wordt gesandwicht en zou als derde op 20 procent eindigen. Als we op deze doorgaans betrouwbare peiling moeten afgaan, is Macrons gok dus al mislukt. Door het districtenstelsel is het lastig nu precies uit te rekenen hoeveel dit betekent in zetels, dat wordt duidelijker in de week voor de tweede ronde die op 7 juli plaatsvindt.

🤝 Verenigd Links

Macron hoopte met zijn gok vast ook op een verdeeld links, maar de curieuze mix die gaat van harde communisten tot liberale sociaal-democraten, bleek verrassend snel een gezamenlijke programma te kunnen organiseren onder de naam Nouveau Front populaire. “We maken daarna wel weer ruzie,” is een van de verkiezingsbeloften. De naam komt van de beweging uit de jaren dertig van de vorige eeuw, het Front populaire. De alliantie won in 1936 de verkiezingen en zorgde voor sociale vooruitgang, waaronder een betaalde vakantie van twee weken voor iedereen. Een jaar later viel die regering al weer, en in 1938 hief het Front zichzelf op vanwege hoogoplopende interne meningsverschillen, een traditie die Frans links sindsdien in ere houdt. Dat alles neemt niet weg dat de naam bij veel Fransen bijna een eeuw later nog altijd mythologische herinneringen oproept.

🤡 Het koekoeksnest

Wie dacht dat de huidige Nederlandse politiek veel weg heeft van een circus vol brokkenpiloten en charlatans, zal opgelucht ademhalen dat het in Frankrijk minstens net zo kolderiek is: “Waar zijn alle verstandige mensen gebleven?” verzucht het dagblad Les Echos. “De president is gek”, zegt de leidster van de vakbond CGT vandaag in een lezenswaardig interview van NRC-correspondent Floor Bouma. “Hij denkt dat hij Jezus is!” zegt oud-Macron aanhanger en politiek monument Daniel Cohn-Bendit. Een kleine greep uit de tartufferies van de afgelopen week: Bij de wegkwijnende partij Les Républicains (LR), voortgekomen uit De Gaulles ideeën en ooit dominant, sloot de voorzitter Eric Ciotti zich op in zijn bureau, omdat hij een alliantie aan wilde gaan met Marine Le Pen. De rechter moest er aan te pas komen om hem gelijk te geven. Ook Marines nichtje Marion (goed voor 5,47% van de stemmen bij de Europese verkiezingen) probeerde weer in de smaak te komen bij haar tante. Ondertussen zijn de kamerleden en ministers van Emmanuel Macron vooral druk hun eigen hachje te redden.

🍺 Gratis bier

Wat moet het heerlijk zijn om campagne te voeren! Een tientje hier, een tonnetje daar: zoals in alle landen strooien ook Franse kandidaten ruimhartig met geld, beloften en luchtkastelen. Het Nouveau Front populaire belooft in de eerste honderd dagen van hun bewind meer koopkracht, de pensioenleeftijd terug naar 60 jaar en niet minder dan… vrede! 🕊️ Omdat allemaal te financieren komt er een belasting voor de superrijken. Rassemblement national (RN) wil de salarissen verhogen, de belastingen en de energieprijzen verlagen en de Franse grens weer gaan bewaken. De partij van Macron, Renaissance, wil de sociale premies verlagen, de belastingen niet verhogen en de energieprijzen verlagen. In de geest van de 130-kilometer-voor-iedereen belofte van de aanstaande Nederlandse coalitie, doet Macron een vergelijkbare belofte voor de oplossing van alle structurele problemen in het land en in Europa: mobiele telefoons worden verboden voor kinderen jonger dan elf jaar. Over de haalbaarheid van de plannen gaat het deze campagne niet: er bestaat geen equivalent van het CPB dat de voorstellen van de partijen doorrekent naar kille financiële haalbaarheid.

⚽️ Voetbal is oorlog politiek

Het EK Voetbal in buurland Duitsland is inmiddels in volle gang. Mocht Frankrijk de finale halen, dan is het echter de vraag is of er in die wedstrijd, pikant genoeg op Frankrijks nationale feestdag, Quatorze Juillet, nog wel Franse spelers op het veld staan.

Op zaterdag riep speler Marcus Thuram mensen op "te vechten om ervoor te zorgen dat het Rassemblement national niet” zal winnen. Kylian Mbappé, de sterspeler van het Franse elftal die in het nieuwe seizoen bij Real Madrid zal spelen, deed er zondagavond nog een schepje bovenop. Hij liet zich zondagavond cryptisch uit over de gevolgen van de Parlementsverkiezingen die tijdens het toernooi plaatsvinden. "Ik hoop dat we op 7 juli nog steeds trots zijn om dit shirt te dragen. Ik wil geen land vertegenwoordigen dat niet overeenkomt met onze waarden. Ik denk en hoop dat we allemaal in dezelfde situatie zitten.” Daarmee implicerend dat bij een winst van RN de meeste spelers het land niet meer zouden willen vertegenwoordigen. De Fransen spelen vrijdag tegen Nederland. Een mooie kans voor les Bleus om met de Oranjeploeg van gedachten te wisselen over hoe te overleven in een land met een extreem-rechtse regering…

De Franse voetbalbond, de FFF, trillend en bevend als altijd voor commerciële consequenties, liet zaterdagavond weten dat ze uiteraard de oproepen om te gaan stemmen steunt, maar hoopt wel dat “iedereen de neutraliteit van de bond en van de selectie respecteert”. De Franse voetballers staan niet alleen in hun zorgen. “Laten we tegen extreem rechts stemmen”, schrijft een grote groep bekende sporters en oud-sporters uit allerlei disciplines in de sportkrant L’Équipe.

Het Franse elftal is vaak mikpunt van racisten geweest. Al in 1996 beklaagde Jean-Marie Le Pen dat er teveel ‘buitenlanders’ in het team zaten. Maar ook op links was niet altijd iedereen blij met het multiculturele en succesvolle team. In 2007 zei een socialist dat hij zich schaamde voor het land, omdat het nationale elftal binnenkort “elf zwarten” zou tellen. Hij werd uit de partij gegooid.

💶 C’est l’économie, sot !

In het vooruitzicht van een extreem-rechtse regering onder leiding van de 28-jarige Jordan Bardella, houden de financiële markten hun adem in en draaien de duimschroeven aan. De Franse beursindex CAC40 daalde de afgelopen week met acht procent. 📈 In één week ging meer dan 258 miljard euro aan beurswaarde in rook op. Ook de rente op de Franse staatsschuld steeg.

Ondanks de beloften bij zijn aantreden in 2017, is het Emmanuel Macron niet gelukt om aansluiting te vinden bij de budgettair meer preciezen van de Europese Unie. Eind vorige maand schaalde kredietnoteringsbureau Standard and Poor’s Frankrijk daarom al af van AA naar AA-, vergelijkbaar met Tsjechië en Estland. Bruno Le Maire, al zeven jaar minister van economie en financiën, reageerde als een boer met kiespijn: “We hebben nog steeds een heel goed kredietniveau.” ❤️‍🔥 Hij heeft het de laatste jaren drukker met het schrijven van erotische pareltjes als “Tu viens Oskar ? Je suis dilatée comme jamais” (in het Nederlands klinkt het nóg platter), dan met het op orde brengen van het Franse huishoudboekje. In de redenering van Le Maire is de staatsschuld zo hoog omdat hij “de Franse economie gered heeft”. In de echte wereld bedraagt het Franse begrotingstekort dit jaar 5,5% (twee keer zoveel als het Europees gemiddelde van 2,8%), een staatsschuld van exact 3100 miljard euro, oftewel meer dan 110 procent van het Frans nationaal inkomen, en een werkloosheid van 7,5%. Sinds Macron president werd, in mei 2017, steeg de Franse staatsschuld met 2,4 miljard euro per week, daar waar de meeste andere Europese regeringen er, ondanks de pandemie en de oorlog in Oekraïne, er in slaagden om de schuld terug te brengen. De nieuwe regering zal niet ontkomen aan enorme bezuinigingen, geen prettige boodschap aan de kiezers. Het is niet waarschijnlijk dat Le Maire na de komende verkiezingen terugkeert, en hij laat het land straks achter in financiële wanorde. Geen wonder dat Le Maire het liefst schrijft. Het is voor hem een “ontsnapping uit het dagelijkse leven”, oftewel “après moi, le déluge !” 🌊

😱 De Association française des entreprises privées (AFEP), het equivalent van VNONCW waarin de 117 grootste bedrijven van Frankrijk zijn verenigd, waarschuwde maandag voor een "groot risico" dat de Franse economie "op de lange termijn uit de pas loopt" met de rest van Europa, als extreem-rechts aan de macht komt.

⚽️ Back to the future

Tot slot, na zeven jaar in de schaduw is de man van de scooter, van de grappen en grollen, en van de eeuwige regenbuien, weer terug. De inmiddels 69 jaar oude François Hollande, president van 2012 tot 2017, stelt zich herkiesbaar voor de Assemblée in het dunbevolkte kiesdistrict Corrèze, waar hij voor zijn presidentschap de voorzitter van het departement was.

Francois Hollande (rechts) en zijn campagneadviseur